Creatief jaarverslag 2011

Planten hebben zuurstof, water, zonlicht en voedingsstoffen nodig om te kunnen groeien en  bloeien. Mensen hebben behoefte aan een rijke verzameling brandstoffen om tot iets nieuws te komen. 

Aan het eind van het jaar is het boeiend om na te gaan waar je je inspiratie hebt opgedaan en wat dat heeft opgeleverd. Hierbij geef ik je mijn persoonlijke overzicht, voorzien van de harde cijfers:

Inspiratiebronnen
100-en beelden
De meest fascinerende tentoonstelling van dit jaar vond ik Allemensen! in het  museum Beelden aan Zee in Scheveningen (nog te zien tot en met 22 januari 2012!).
In deze tentoonstelling zijn de allermooiste beelden te zien uit de collectie van het verzamelaarsechtpaar Theo en Lida Scholten. Op dit moment omvat die collectie bijna 1000 beelden, dus de samenstellers moesten zich inhouden bij het kiezen van de meest bijzondere exemplaren.
De mens – het mensbeeld – is het leidmotief in de collectie van Beelden aan Zee, maar de tentoonstelling laat een enorme hoeveelheid invalshoeken zien. Grote en kleine beelden, gruwelijk of lieflijk, gemaakt door bekende en onbekende beeldhouwers, afkomstig uit de hele wereld en uitgevoerd in de meest uiteenlopende materialen. De Scholtens hadden een zeer brede smaak en wisten met hun verzameldrang diverse kunstenaars te stimuleren. Prachtig om zo'n rol te spelen!

Skippyballen op de Amsterdamse Zuidas.

15 minuten speelkwartier
Het meest speelse evenement was voor mij de Playmob op 5 september op de Amsterdamse Zuidas. Op initiatief van Marieke van Dam verrasten we argeloze voorbijgangers op een maandagmorgen met een vrolijk speelkwartiertje. Mannen in pak gingen samen knikkeren, een 'zakenvrouw' pakte de hoelahoep en twee anderen hielden werkoverleg op skippyballen. Dames legden hun tassen aan de kant om te hinkelen, volwassen mannen speelden met autootjes. Iedereen genoot!
Ikzelf kleurde vrolijke stoepkrijttekeningen op het trottoir en de zitbanken met het motto 'Never stop playing!'

Deelnemer bekijkt het resultaat van de schilderworkshop.

2 uur verf kliederen met bejaarden
Mijn meest verrassende evenement was een bijeenkomst met hoogbejaarden in Warmond, waarbij we samen gingen schilderen. De ouderen toonden onverwachts veel lef om buiten de lijntjes te kliederen. Letterlijk, bedoel ik! Het hele verhaal lees je hier.

4 dagen onderdompelen in Italië
Cursussen, trainingen en workshops zijn altijd goede manieren om jezelf van nieuwe inzichten en ideeën te voorzien. Ik hou ervan om uit een grote vijver te vissen: afgelopen jaar bekwaamde ik me in storytelling, interviewtechnieken, schilderen, Argentijnse tango en wijn proeven.
De meeste inspiratie deed ik op in Sestri Levante aan de Italiaanse Rivièra: dik vier dagen workshops en bijzondere ontmoetingen met creatieve personen uit Europa en daarbuiten. Eén van de leerervaringen waarmee ik terugkeerde in Nederland: de ideeënbedenker kan het niet alleen. 

1 workshop mindmappen
Mindmapping is een handige techniek om breinvriendelijk te ordenen en nieuwe ideeën te krijgen. Maar hoe kom je nou echt tot het maken van mindmaps? Jet Sebus gaf een inspirerende workshop met allerlei praktische tips en mooie voorbeelden. Vooral bij het maken van tekeningetjes voor je mindmap kom je vanzelf op nog meer ideeën, ontdekte ik. Het artikel ‘Mindmappen in de praktijk’ werd het meest gelezen blogstuk van dit jaar.

Leonard navigeert volledig op zijn hond en zijn oren.

4 resterende zintuigen
Als je blind bent, wat neem je dan waar van je dagelijkse omgeving? In november wandelde ik met Leonard door Leiden om te horen hoe hij deze stad beleeft. Als een rustige omgeving met opvallend veel groen en krijsende meeuwen, liet hij me bij deze ontmoeting ontdekken. Leiden als een knus dorp aan zee!
Gewoonlijk vertrouwen we voornamelijk op onze ogen, maar het is waardevol ook je oren, neus, smaakpapillen en tastzin de kost te geven. Erg inspirerend, zeker als je schrijver bent: hoe zintuiglijker je taal, hoe beter.

112 levensverhalenprofessionals
Samen met Gonnie Jansen van Onder ons.nu richtte ik op LinkedIn de groep Levensverhalen Professionals op. Inmiddels telt het netwerk 112 mensen die voor hun werk op uiteenlopende manieren levensverhalen vastleggen of gebruiken. Diverse deelnemers van deze groep heb ik afgelopen jaar persoonlijk ontmoet. Een rijk netwerk, dat me veel inspiratie oplevert.

Mijn bijdrage aan de collectie 'je mooiste moment' van Janne Willems.

10-tallen mooie ontmoetingen
Afgelopen jaar heb ik vele bijzondere mensen ontmoet, die hun eigen initiatieven nemen om de wereld mooier, beter of vrolijker te maken. Een van hen is Janne Willems, die mensen uitnodigt om hun mooiste moment vast te leggen op een kaart in ansichtformaat. Hierboven mijn bijdrage aan haar collectie.

Creatieve opbrengsten

Creatieve producten in allerlei vormen zijn de baten in dit jaarverslag. Wat waren jouw opbrengsten? Hierbij mijn persoonlijke overzicht:

7 Days of Inspiration
Niet met geld, maar met inzet, enthousiasme en krachtige netwerken: bij 7 Days of Inspiration lieten enkele honderden mensen zien hoe je een bijdrage kunt leveren aan een beter en mooier Nederland. Niet door eindeloos te praten en te overleggen, maar door te doen. Allerlei ideeën en projecten op het gebied van van onderwijs, zorg, werk, duurzaamheid, versimpeling en voeding kregen daarbij gestalte.
Zelf leverde ik een bijdrage aan het 7 Di Magazine, het landelijke blad om de ideeën en initiatieven van deze bijzondere week verder te verspreiden. Ik interviewde daarvoor Hans Eenhoorn (voormalig lid van de Millenium Taskforce on Hunger) over de internationale voedselcrisis: waarom is dit zo’n belangrijk probleem en wat kunnen we er zelf aan doen?
Later dit jaar verscheen een nieuwe versie van dit interview ook in QPQ Magazine voor sociaal en duurzaam ondernemen.

Reiskaart van het innovatieproject GGD Next.

5 stappen van de innovatiereis
Bezuinigingen of slechte economische perspectieven? Innovatie is dé manier om uit die omstandigheden krachtiger naar voren te komen. De GGD West-Brabant  koos daarom voor de vlucht naar voren met de start van het innovatieproject GGD Next.
Het enthousiasme bij het innovatieteam over de bedachte producten en diensten was zo groot dat ik gevraagd werd om de ideeën en ervaringen vast te leggen in een boekwerkje. Dit werk kreeg de titel ‘Aangestoken’ mee en doet in vijf stappen verslag van deze reis. Het boek bleek nog meer organisaties tot soortgelijke innovatieprojecten te inspireren!

6 jaar ideeën maken
Dit jaar vierde ik de zesde verjaardag van mijn weblog Ideeënmaker. Dit weblog trok wederom meer bezoekers dan het jaar daarvoor en leverde veel leuke reacties op. Op 20 juni 2011 startte mijn eerste e-cursus POP je creativiteit op in 5 weken. Lezers konden daarbij in vijf stappen hun creatieve denkvermogens verder oprekken.

6500 inspiratiemomenten
Veel plezier beleefde ik aan de uitbouw van de lijst 100+ inspiratiebronnen, die dit jaar uitgroeide tot verreweg de best gelezen pagina van mijn weblog: meer dan 6500 keer. Ook diverse andere bloggers en schrijvers van schoolboeken namen (delen) van deze lijst over.

15 hospicejaren
Als schrijver en eindredacteur maak ik een of twee keer per jaar samen met andere vrijwilligers een magazine voor medewerkers en relaties van het Jacobshospice in Den Haag: het Jacobsjournaal. Omdat het hospice dit jaar zijn vijftiende verjaardag vierde, maakten we een uitgebreide jubileumeditie van het magazine. Daarvoor interviewde ik enkele mensen voor wie het Jacobshospice een grote rol speelt in hun leven. Dat waren bijzondere gesprekken over verloren geliefden en de ommekeer die dat voor de betrokkenen teweeg had gebracht.

De belofte 
Freek (80) zorgde in 1999 dag en nacht voor zijn ernstig zieke vrouw. Dat viel hem ongelooflijk zwaar. Waarom breng je haar niet naar een hospice, zei iemand tegen hem. Freek aarzelde, want hij had zijn vrouw beloofd dat hij haar nooit zou verlaten. 
De zorg voor zijn vrouw hield hij nauwelijks langer meer vol. Hij besloot toch een praatje te maken bij het hospice. Daar voelde hij zich met open armen ontvangen. Hij kon daar ook zelf blijven slapen als hij dat graag wilde. Tenminste, als hij zijn eigen bed zou meebrengen. Dat deed hij.
In het hospice voelde hij zich overweldigd door de aandacht waarmee zijn vrouw  omringd werd. Dat vrijwilligers, die hij helemaal niet kende, zijn vrouw dag en nacht wilden verzorgen, dat raakte hem enorm.

Na haar dood wilde hij iets terugdoen voor de vrijwilligers. Nu doneert hij jaarlijks geld aan het hospice om de vrijwilligers te ondersteunen. In zijn piepkleine woonkamer van zijn arbeiderswoninkje staat prominent de urn met de as van zijn overleden vrouw. Hij zet er iedere dag een kaarsje bij. Hij heeft immers beloofd haar nooit te verlaten.

2042 piek voor Serious Request
Samen met dertig andere creatieve ondernemers van Unit-2 in Leiden organiseerden we op 22 december de Feest Factory: swingen in onze gezamenlijke werkplek in Nieuwe Energie ten bate van Serious Request. De veiling, verzoeknummers, balboekjes en andere inzamelacties leverden 2042 euro op voor het goede doel: moeders in oorlogsgebieden!

12 Hemeltaarten
Mensen bijeen brengen om samen te dansen, te feesten, te kletsen en te smikkelen, dat vind ik een van de mooiste dingen die er zijn. Dat gold ook voor de Hemeltaartdag, die ik op Hemelvaartsdag organiseerde. Dat leverde 12 heerlijke hemeltaarten op en een prachtige dag in het park!
 

Enkele toverballen, die Marieke van Gils tekende

11 laagjes van toverballen
Mijn persoonlijke hoogtepunt was het boek Toverballen voor het brein, waarin ik elf verschillende krachten van verhalen beschrijf en hoe je die krachten kunt toepassen in teksten. Het schrijven van dit boek hield me vier maanden volkomen in de greep. Zozeer zelfs dat ik het buitengewoon moeilijk vond om er een punt achter te zetten. Meer over mijn schrijfervaringen lees je hier. Marieke van Gils maakte er elf kleurrijke illustraties bij.
Daarnaast rondde ik dit jaar twee levensverhalen af, schreef ik diverse journalistieke verhalen en artikelen en verzorgde een weblog over begeleiding van mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt.

16 antwoorden op onmogelijke vragen
Hoe je op ideeën komt, is een lastige vraag om te beantwoorden, ook als je veel met creativiteit bezig bent. Zestien creatieve personen, variërend van kunstenaars tot ontwerpers, bedrijfskundigen en clowns, belichtten hun inspiratiebronnen en creativiteit in deze serie Zeven onmogelijke vragen. Ik genoot van de mooie antwoorden. Voor 2012 staan nieuwe afleveringen op stapel!

Vissen
"Als je in je eigen vijver blijft vissen, vang je altijd vissen die je kent, totdat er geen één meer over is. Creativiteit ontstaat voor mij daar waar je buiten die vijver je hengel durft uit te gooien. Wie weet wat je straks aan je haak zult hebben?" 
Lidion Zierikzee  in haar antwoorden op 7 onmogelijke vragen

Verder lezen:

• Creatief jaarverslag 2010

De vonk van Michelangelo

Tussen de uitgestrekte vinger van Adam en God springt een denkbeeldig vonkje over, waarmee Adam zijn levenskracht krijgt. Oog in oog met dit immense schilderij van Michelangelo sprong er in mij ook een vonkje over.

Ik heb geen plannen om een autobiografische roman schrijven. Maar zo ja, zou ik dit tafereel erin verwerken als een sleutelmoment.

Is mijn interesse voor kunst precies bij deze fresco van Michelangelo tot leven gewekt? Eerlijk gezegd weet ik dat achteraf niet meer. Wel is in de beroemde Sixtijnse kapel in Vaticaanstad iets bijzonders gebeurd, waardoor ik schilderijen en beeldhouwwerken voortaan met andere ogen ging bekijken.

Wonderlijk genoeg kwam vooral door onze lerares handvaardigheid. Haar lessen vond ik niks, haar opdrachten voor figuurzaagwerkjes totaal niet inspirerend. Dat zij een van de begeleidsters was op onze schoolreis van 5 VWO naar Rome, wekte bij mij dan ook geen vreugde op.

In de Eeuwige Stad ontpopte onze lerares zich echter als een gepassioneerde verhalenvertelster. Ze wist met verve voor het voetlicht te brengen waar en hoe en waarom de kunstwerken gemaakt waren.

Zo stonden we als 17-jarigen vol bewondering naar de Pièta van Michelangelo te kijken. Dat verwonderde me zelf nog het meest. Eerdere bezoeken aan de Mona Lisa en de Venus van Milo in het Louvre hadden mij totaal niets gedaan, dus waarom raakte ik nu wel geïnteresseerd?

Hoe draag je de vonk over?

Die vraag houdt me nog steeds bezig. Hoe spreek je leerlingen op zo'n manier aan dat je een vonk overdraagt, net zoals bij mij in Rome gebeurde?

Volgens Ken Robinson, schrijver van het boek Het Element, zijn docenten daarvoor cruciaal. Niet zozeer de docenten die goed zijn in het onderwijzen van hun vak, maar in het onderwijzen van leerlingen. Docenten die het hart van hun leerlingen weten te raken. Dat gebeurt vaak met een goed verhaal.

Bij mij had de aanblik van de fresco in combinatie met het bijbehorende verhaal in ieder geval grote impact. Samen met twee vriendinnen, die op eenzelfde manier geraakt waren door de kunst in Rome, reisde ik een jaar later opnieuw naar Italië om nog veel meer kunstwerken te bekijken.

Kijken naar het verhaal van de kunstenaar, daar ben ik sindsdien nooit meer mee opgehouden.

Zeven onmogelijke vragen aan Gert Veenhoven

Gert Veenhoven is bedrijfskundige en heeft diverse creatieve hobbies. "Mijn creatieve werk is een poging om mijn gedachten te delen en een uitnodiging tot dialoog."

Zeven onmogelijke vragen (16)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze zestiende aflevering is het woord aan Gert Veenhoven.

Als bedrijfskundige geeft Gert Veenhoven leiding aan verandering en ontwikkeling. Van systemen, processen en mensen in teams. "Ik stel mensen en hun kwaliteiten centraal en focus op samenwerking." Daarnaast beoefent hij krijgskunst en schrijft blogs. Als autodidact schildert en fotografeert hij. En last but not least houdt hij van zijn vrouw en twee kinderen.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?

Creativiteit is voor mij een proces van creëren. Het begint in gedachten met een soort van verbeelding: soms vage beelden, soms scherpere beelden. Daarna kom ik in een proces van kadering – beelden moeten kunnen 'landen' - en verdere afstemming. Dat gebeurt vaak door te lezen, te surfen op het internet, naar andere mensen te luisteren of in dialoog te gaan. Als laatste probeer ik dan – ongeveer - te realiseren wat ik in mijn hoofd heb. Door te schrijven, te schilderen, te fotograferen of – in een setting van een bedrijf/organisatie – mijn werk te doen.

2. Hoe doe je inspiratie op?

Oef. Moeilijk. Ik denk dat de grootste driver mijn neiging is tot het stellen van vragen. Ook aan mezelf.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen?

Ik heb niet echt een ritueel. Wel een vorm van routine om op bepaalde momenten bewust met andere brillen naar onderwerpen te kijken. Andere kaders dus. Ook het verbinden van kennis en ervaring uit verschillende aandachtsgebieden geeft mij veel energie.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Het hoogtepunt voor mij is toch wel het groepsschilderij Naked Tracks. Dit schilderij is gemaakt door mijzelf en vijf anderen, die elkaar niet of nauwelijks kenden. Deze groep kwam tot stand door oproepen op Twitter. Een geweldig proces met dito resultaat!
Uiteindelijk konden we het schilderij verkopen via een twitterveiling. Het hangt nu in Seats2Meet in Utrecht. De vergaderzaal waar het schilderij hangt draagt zelfs de naam Naked Tracks.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Feitelijk is mijn creatieve werk een poging om mijn gedachten te delen en een uitnodiging tot dialoog. Deze dialoog helpt mij om weer nieuwe brillen en kaders te krijgen die ik vervolgens weer integreer. Voor mij een waardevolle manier om verder te leren en te ontwikkelen.
Mijn schilderwerk is het meest abstract. En omdat ik niet exposeer, ook het minst beschikbaar hiervoor.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?

Ik zit af en toe te denken om een keer een (korte) film te maken. Een videoclip lijkt me ook heel leuk.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?

Een uitspraak die mij erg heeft geraakt is eentje gebaseerd op uitspraken van Albert Einstein. “Ratio brengt je van A naar B maar verbeelding brengt je overal.”

Meer informatie:
Website: Weblog 
LinkedIn: Gert Veenhoven
Twitter: @gertveenhoven
Telefoon: 06-11646919



Eerdere afleveringen in deze serie:
6.   Anja de Crom
7.   Yoeke Nagel 
8.   Joris van Ooijen 
9.   Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee
13. Peter te Riele
14. Huub Koch
15. David van der Kooij

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen.
Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Van hemelbestormer naar ideeënuitvoerder: de innovatiebrouwerij

Manieren om nieuwe ideeën te verzinnen zijn er genoeg, maar hoe krijg je die ideeën omgezet in daden? 

Het boek ‘De innovatiebrouwerij’ van Noks Nauta en Jelle Kok helpt ideeënbedenkers op weg bij de bereiding tot een smakelijk resultaat.

Je wilt een woonvorm voor ouderen waar ze alle zorg en aandacht krijgen die ze nodig hebben.  Je hebt een idee om geluidswallen te benutten voor zonnecollectoren. Of je wilt een plan uitvoeren om tot inventieve kostenbesparingen te komen in je bedrijf.

Veel mensen lopen rond met ideeën die halverwege stranden of nooit ten uitvoer komen. Soms beginnen ze wel, maar ze lopen tegen allerlei blokkades aan. Of ze zien hoe anderen met hun idee vandoor gaan en er iets heel anders van maken. Dat is zeer frustrerend.

Hoe voorkom je dat je een hemelbestormer blijft? Daarvoor moet je in ieder geval weten welke stappen je allemaal moet ondernemen, betogen Noks Nauta en Jelle Kok in hun boek De Innovatiebrouwerij. De titel slaat dan ook op een proces van bereiding: een idee is niet af. Het is een ruwe diamant die keer op keer geslepen moet worden voordat de waarde zichtbaar is.

Een idee uitvoeren betekent vaak dat je een gerichte strategie nodig hebt. Benader je eerst persoon A of eerst persoon B? Wanneer zoek je naar financiering? Hoeveel mensen vertel je over je plan? Een compleet actieplan dus. Om een verandering voor elkaar te krijgen, moet je verschillende verandermanieren tegelijkertijd inzetten, schrijven ze zelfs.

Als ideeënbedenker heb je de neiging om dat allemaal als ballast te zien. Je vindt de inhoud van je idee zo geweldig of zinvol, dat je niet snapt dat andere mensen het idee niet meteen volledig omarmen. De praktijk is echter weerbarstig, want als bedenker moet je vaak door veel weerstanden heenbreken. ‘Dat past hier niet’,‘dat is al eens gedaan’ of ‘dat lukt toch niet’: bekende uitspraken die vernieuwers op hun weg tegenkomen en die zij moeten zien te tackelen.

Daar is vaak veel inzet en uithoudingsvermogen voor nodig. De auteurs geven concrete tips hoe je daarmee om kunt gaan. Daarbij trekken ze een grote gereedschapskist open met inzichten uit onder meer de sociale psychologie. Hoe je het beste kunt communiceren over je idee bijvoorbeeld. Soms dien je je te verplaatsen in de belangen van de ander om iemand enthousiast te krijgen. Op een ander moment is het handiger om sleutelfiguren in een organisatie te vinden, die je gericht ondersteunen.

Daarnaast geven ze veel praktische tips over allerlei andere zaken die bij de uitvoering komen kijken, zoals de juridische bescherming van je idee en manieren om je idee te financieren. Daarmee bevat het boek in compacte vorm erg veel informatie. Wie nog meer wil weten, vindt in het boek veel verwijzingen naar nog meer boeken en websites.Een schat aan praktijkverhalen van ideeënbedenkers maakt het boek levendig.

Enkele tips uit het boek:

1. Streef naar een win-winsituatie.

Niemand vind het prettig om steeds iets voor anderen te doen zonder zelf iets terug te krijgen. Bedenk dus van tevoren hoe je de ander iets kunt ‘geven’. Echte aandacht vindt iedereen prettig. En bedenk wat het delen van jouw idee de ander kan opleveren.

2. Wees voorbereid

Zorg dat je altijd je visitekaartjes bij je hebt en eventueel ander materiaal over je idee. Draag altijd papier en pen bij je om snel notities te kunnen maken. Verdiep je van te voren erin welke belangrijke mensen je tegen kunt komen en die jou verder kunnen helpen met je idee. Bedenk ook alvast wat zo iemand voor jou idee kan betekenen. Als deze persoon concreet vraagt wat je van hem of haar verwacht, heb je een antwoord paraat.

3. Houd je contacten bij

Houd een lijstje bij van mensen die je hebt ontmoet en mogelijk interesse hebben in jouw idee. Vermeld op welke manier ze een rol kunnen spelen om je plan te realiseren.

De term innovatie in de titel is naar mijn idee te beperkt, want dat roept vooral beelden op over het bedenken en ontwikkelen van producten en diensten bij bedrijven of organisaties. De schrijvers hebben zeker ook allerlei maatschappelijke vernieuwingen op het oog, die jij en ik bedenken om de wereld om ons heen mooier of beter te maken.

Natuurlijk zijn hun tips ook bruikbaar in de zakelijke sfeer, maar vooral individuele ideeënbedenkers kunnen veel aan dit boek hebben. Het gaat er niet om hoe groot of klein je idee is, maar het gaat erom dat je in het diepe gesprongen bent door iets met je idee te gaan doen.

Boek: De Innovatiebrouwerij: Van idee naar vernieuwing (2010) door Noks Nauta en Jelle Kok. Uitgave Pearson in Amsterdam. ISBN 978 90 265 2233 8. Meer informatie vind je op deze website over de innovatiebrouwerij. Het boek is te koop via managementboek.nl.

Meer inspiratie?

Sigrid van Iersel (Verhaallijnen, Den Haag) is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij is auteur van de boeken Lenig Denken en Toverballen voor het Brein en ontwikkelaar van het online trainingsprogramma Excelleren met Ideeën.

Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan David van der Kooij

David van der Kooij van Denken om een hoekje houdt zich in diverse rollen intensief bezig met creatief denken. "Het heeft me doen beseffen dat je altijd vooruit kan komen, als je er maar een creatieve klap op geeft."

Zeven onmogelijke vragen (15)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze vijftiende aflevering is het woord aan David van der Kooij.

David adviseert als zelfstandig ondernemer bedrijven en geeft van trainingen op maat, met neme op het gebied van creatief denken, teamwerk en verandering. Daarnaast enthousiasmeert hij ‘het’ onderwijs voor creatief denken. En last but not least houdt hij zich bezig met illustreren en ontwerpen. Creativiteit speelt daar altijd een rol in of daar zorgt hij voor. Naast zijn werk heeft hij een passie voor lezen, schrijven, schilderen en gitaarspelen.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Ik zie creativiteit vooral als een denkvaardigheid. Daarom heb ik het meestal over creatief denken of vindingrijkheid in plaats van het bredere begrip creativiteit. Voor mij betekent het: verbinden en vertrouwen. Nieuwe, oorspronkelijke ideeën ontstaan door het maken van verbindingen van bestaande gedachten en ideeën. Dat lijkt paradoxaal, alles is er al, maar toch komt er meer.

Dat is wat creativiteit zo prachtig maakt. En dat geeft vanzelf vertrouwen, want het heeft me doen beseffen dat je altijd vooruit kan komen, als je er maar een creatieve klap op geeft. Een oplossing voor een probleem of een verborgen kans, met creatief denken leg je nieuwe mogelijkheden bloot.

2. Hoe doe je inspiratie op?
Door nieuwsgierigheid te tonen en vragen stellen. Voor mij is dat een continue proces. Door telkens te vragen: waarom? Ik zie dingen gebeuren of ik lees iets en vraag me af: waarom is dit zo? Waarom doet hij of zij dat? Waarom vind ik er dit van? De waaromvraag geeft inzicht in vooronderstellingen, en zodra de vooronderstellingen duidelijk worden, gaat de deur open naar nieuwe betekenissen: kan het anders?

Dan komen vanzelf de verbindingen. Ik denk heel associatief. Dat gebeurt vanzelf, maar ik heb me er ook in getraind. Dat vind ik heerlijk, het is een vliegwiel dat zichzelf aanjaagt.

Een concrete bron van inspiratie voor mij is lezen. Lezen is voor mij als ademen en ik doe het diep en langzaam. Vooral romans en boeken over geschiedenis en natuurwetenschappen. Zodra ik iets tegen kom dat me prikkelt, maak ik daar een notitie van. Later kijk ik door deze notities en vraag me af wat ze voor mij kunnen betekenen.

Als ik genoeg heb van al dat actieve denkwerk ga ik schilderen. Dan ben ik alleen nog maar met het doek en de verf bezig. De gedachten herschikken zich ondertussen op hun eigen houtje in mijn hoofd.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Misschien niet zo voor de hand liggend voor iemand die pretendeert creatief te zijn of die deze sticker opgeplakt krijgt: rust, orde en regelmaat. Ik heb bijvoorbeeld een hekel aan rommel. Voor ik aan het werk ga moet de plank leeg zijn.

De uitgangspositie voor werken is meestal: de laptop recht voor me, en daarnaast een ongelinieerd notitieblok met een tekenstift. De tekenstift is belangrijk. Dat moet een zwarte papermate fineliner zijn. Ik heb er een la vol van. Weinig creatief, zo’n zwarte stift? De kleuren zitten in mijn hoofd.


Ik doe het denkwerk het liefst ’s ochtends en daarna het doewerk. Aan het eind van de middag volgen huishoudelijke dingen en lezen. ’s Avonds zit ik met mijn laptop op de bank en schrijf bijvoorbeeld lesideeën die ik ‘s ochtends heb verzonnen. Voor het slapen ga ik lezen.

Er zijn ook genoeg dagen dat ik onderweg ben – ik ben gek op autorijden – en luister dan naar hoorcolleges. Routines en rituelen: ze zijn net zo belangrijk als het doorbreken ervan.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Dat is het eiland Kiem, een belevingswereld voor kinderen, waar ze op fantasierijke en avontuurlijke manier kennis maken met creatief denken. Kiem is ergens in het voorjaar van 2007 geboren – ontdekt zeg ik liever – en heeft onder mijn handen vorm gekregen in een weken durende flow.

Kiem is tastbaar gemaakt in lesmaterialen; een landkaart, een reisgids (een soort lesboekje) en een dagboek (notitie en werkboek). In 2007 en 2008 heb ik er projecten mee gedraaid op basisscholen,  een onvergetelijke tijd. Op mijn werkkamer hangt de landkaart van Kiem aan de muur, recht voor me. Ik dwaal er in gedachten graag rond. De afgelopen tijd heb ik er helaas niet meer zoveel mee gedaan, maar in de laptop zitten nog een aantal reisgidsen die wachten om afgerond te worden.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
De onmogelijkste vraag, wat mij betreft, en nog twee te gaan! Ik heb er nog eens diep over nagedacht. Wat ik in mijn werk wil uitdrukken is dat iedereen, gegeven zijn mogelijkheden en beperkingen, het beste uit zijn creativiteit kan halen.
Ik kom wel eens bij klanten, die mij aankijken met zo’n gezicht van ‘nou, kom maar op met je creatieve ideeën’. Dan moet ik uitleggen dat het de bedoeling is dat zijzelf met de ideeën komen en dat ik ze ga uitleggen hoe ze dat kunnen doen. En dat ze daar uiteindelijk veel meer aan hebben.

Zodra ze het trucje onder knie hebben, dan kan ik er weer van tussen. ‘Dan kan ik weer leuke dingen gaan doen’, zeg ik dan wel eens gekscherend.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Mijn schitterend vergezicht is: creatief denken is een integraal onderdeel van het lesprogramma op basisscholen. Daar heb ik op een aantal manieren een aanzet toe gedaan. Al doende en experimenterend komt daar steeds meer focus en richting in.

Sinds een klein half jaar heb ik samen met twee echte onderwijskanjers – wie ze kent, weet wie ik bedoel – een verbond gesloten om daar grote stappen in te gaan maken. En ja, ik wil graag weer eens verder met Kiem.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Marcel van Driel heeft in een vorige ‘7 onmogelijke vragen’ deze tip gegeven: ‘Houd vol!’. Daar ben ik het 100% mee eens. Ik voeg er aan toe: ‘En maak af!’

Een jaar of wat geleden hoorde ik een praatje van Roger de Bruyn, de oprichter van het COCD – dat is het Centrum voor Ontwikkeling van Creatief Denken – één van mijn grote inspiratoren. Hij vertelde een apocriefe anekdote. Het eerste wat Edmund Hillary gezegd zou hebben, toen hij op de top van de Mount Everest stond was: Hoe komen we weer beneden? En dàt is wat creativiteit rond maakt. Niet alleen de ideeën (de top) maar ook de uitvoering ('expeditie geslaagd').

Ik laat dit altijd in mijn werkzaamheden zien en houd het mijn klanten en mijn kinderen voor. Creatieve ideeën zijn broodnodig, maar je hebt er pas wat aan als ze zijn gerealiseerd. Dan pas kom je verder.

Meer informatie:
Websites: Vindingrijk en Denken Om Een Hoekje
LinkedIn: David van der Kooij
Twitter: @davidvdkooij
Telefoon: 06 2072 1632


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee
13. Peter te Riele
14. Huub Koch

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen.
Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan Huub Koch

Huub Koch is oprichter van Zichtbare Zaken en MarComCouturier, Designfilosoof, Lijnuitzetter, Conceptuele Broedplekbeheerder, Bedrijfsnaamdoper, Beeld-en Taalschaver, Boekbespreker, Grootblogbezitter en Roltrapvlogger. " Ideeën houden er van je in de problemen te brengen, je volledig op te eisen of je te blokkeren."

Zeven onmogelijke vragen (14)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze veertiende aflevering is het woord aan Huub Koch.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Creativiteit is voor mij een onuitputtelijk verlangen om nieuwe wegen te vinden. In wat je doet en hoe je iets doet. Het gaat om het voortdurend vinden van nieuwe visies. Een kijk ontwikkelen op wie je bent en waar je voor staat. Jezelf telkens opnieuw heruitvinden. Dit proces kent een weergaloze schoonheid. Daar zijn eigenlijk geen woorden voor, maar het houdt het leven wel fris en opwindend.

2. Hoe doe je inspiratie op?
Voor het opdoen van inspiratie volg ik mijn intuïtie. Ik verdiep mezelf bovendien voor de volle 100% in een onderwerp. Door alles wat ik tegenkom te lezen, te bekijken, te beluisteren, te ondergaan en in me op te nemen. En het vervolgens te transformeren. Daar heb je dan eerst weer stilte voor nodig en incubatietijd. Zo tast je naar de essentie. Het is een gistingsproces.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Eén van de belangrijkste rituelen die ik nodig heb is afstand nemen. Als scheppend werk even niet wil lukken kun je dat feit het beste loslaten. Ideeën houden er van je in de problemen te brengen, je volledig op te eisen of je te blokkeren. Het beste wat je dan kunt doen is tegen jezelf zeggen: Ik ga even wat anders doen. Een ommetje maken. Knutselen aan een roltrapfilmpje. Iets koken. Wushu beoefenen.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt? 
Of ik nu een artikel schrijf, een foto, een filmpje, een huisstijl, een website of een presentatie maak, het zijn mijn kinderen. Die uiteindelijk een eigen leven moeten gaan leiden. Ik geloof dat het kenmerk van een geslaagd werk hierin zit: het moet op eigen benen kunnen staan. Pas dan is een werkstuk een levend wezen en kan ik het loslaten en weer iets nieuws gaan doen. Als de opdrachtgever zelfstandig verder kan met mijn product is de missie geslaagd. Ook bij strategie.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Als je werk voor een klant maakt probeer je zo natuurgetrouw mogelijk uitdrukking te geven aan waar die klant voor staat. Dat is de enige boodschap die telt voor mij. Als het om mijn vrije werk gaat laat ik het graag aan het werk zelf over, om uitdrukking te geven aan wat het zelf wil betekenen. In beide gevallen staan zorgzaamheid en toewijding voorop.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Er is iets merkwaardigs met dromen. De toekomst bestaat niet en toch kun je plotseling beseffen dat je dromen werkelijkheid zijn geworden. Al mijn dromen zijn werkelijkheid geworden en ik heb er nooit bij stilgestaan dat ik ze wilde bereiken. Ze wilden mij bereiken... en jou. Hier en nu. Je moet je dus overgeven aan het avontuur, aan het leven, de ruimte van het niet-weten, de onverbiddelijke creatiespiraal, om je dromen te realiseren. De rest is boetseren en aansturen.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Teveel om op te noemen, maar dit is wat ìk er van maak: Being an all-round human being is more important than being a designer, but, sometimes, it helps (The Education of a Typographer).


Meer informatie:
Website: Zichtbare Zaken
Website: De Roltrap
Website: Interiors
Website: Creating good vibrations
Website: The Weekly Vlog
LinkedIn: Zichtbare Zaken
Twitter: Huub Koch
E-mail: huub@zichtbarezaken.nl


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee
13. Peter te Riele

Leer lenig denken
Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek direct bij Managementboek.

Mis mijn volgende artikel niet
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat in verhalen voelen waarom ze belangrijk zijn.
Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan Peter te Riele

Peter te Riele is onderwijsspecialist in uiteenlopende rollen: trainer, begeleider, coach, mediator, auteur, ontwikkelaar en vernieuwer. "Het is belangrijk om de juiste reuzen te kiezen."

Zeven onmogelijke vragen (13)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze dertiende aflevering is het woord aan Peter te Riele.

1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Iedereen verstaat iets onder creativiteit, maar zelden bedoelen we hetzelfde. Het woord kan bovendien verschillende dimensies hebben, afhankelijk van de context. Voor mij is creativiteit een proces van handelen (op gevoel, gedachte, intuïtie en soms juist zonder) om doelgericht of juist toevallig een antwoord te vinden op een vooraf (on)gekende vraag of behoefte.

2. Hoe doe je inspiratie op?
Als onderwijsvernieuwer probeer ik veel ‘in the box’(school) te zijn en ‘out of the box’ te denken. Dat betekent dat ik graag technieken gebruik om afstand te nemen, in te zoomen, nieuwe perspectieven te kiezen, metaforen te herkennen en ongewone bronnen te raadplegen.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Ik bouw een inhoudelijk verhaal graag op ‘de schouders van reuzen’. Het is dan belangrijk om de juiste reuzen te kiezen. Zo hoef je niet iets vanaf de grond op te bouwen, maar kun je voortborduren op de kwaliteiten van anderen. Qua gereedschap gebruik ik graag de mindmap (op papier of met iMindmap5) en powerpoint om mijn gedachten vast te leggen en te structureren.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Ik ben als vrijwilliger sterk betrokken bij de Style Foundation, die een onderwijsproject in Kenia uitvoert. Ik mocht op basis van een brainstorm een schoolsysteem ontwerpen zoals een ambachtsschool in Nederland eruit zou kunnen zien. Op dit moment wordt deze school al gebouwd. Ik hoop in de zomervakantie van 2012 de eerste docenten te trainen.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Ik zou heel graag ons onderwijs een belangrijke koerswijziging laten maken. Eerst via de weg van evolutie, maar ik ben er meer en meer van overtuigd dat er een onderwijsrevolutie nodig is. Daarbij is creativiteit een vereiste.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Aan mijn creatieve droom ben ik begonnen door het project in Kenia te realiseren. Maar het zou fantastisch zijn als via een Keniaanse bocht het onderwijs in Nederland of in andere landen ermee verbeterd zouden kunnen worden.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Het zijn niet zozeer adviezen maar de mensen die een voorbeeld zijn voor mij. Dat je op een eigen-wijze manier van denken een beweging kunt starten die tegen de stroom in toch kansrijk blijkt. Creativiteit zit ‘m net als goed onderwijs niet alleen in hoofd maar ook in hart en handen. Je moet het niet alleen denken, maar vooral doen: doordacht en op gevoel.
Een van mijn grootste voorbeelden op onderwijsgebied is Toshiro Kanamori, een Japanse docent. In de RVU-documentaire De Japanse Levensles wordt hij een jaar lang gevolgd. Elke docent zou deze documentaire eens gezien moeten hebben om daar conclusies uit te trekken.
Mijn advies voor creativiteit in het onderwijs: kijk naar deze documentaire of de Engelstalige versie ‘Children Full of Live’. En gebruik de aanmoediging daarbij van Margaret Mead: “Never doubt that a small group of thoughtful, committed, citizens can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has.”

Meer informatie:
Website: Advies, Hulp & Actie
Twitter: Peter te Riele
E-mail: peterteriele@hotmail.com
Telefoon: 06 - 28 88 68 59


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os 
12. Lidion Zierikzee

Creatieve impact begint bij jezelf

Loslaten en zelf het creatieve voorbeeld geven. Dat waren twee belangrijke thema’s op het congres Creativiteit voor de Overheid, dat deze week bij de gemeente Oss gehouden werd.

Goedmaken wat haar voorgangers verprutst hadden. Zo kenschetste een gemeenteambtenaar op een van de workshops haar activiteiten om de woonwagenterreinen in haar gemeente op orde te krijgen. Dat betekende allereerst een grootscheepse schoonmaakdag om schoon schip te maken op dat terrein.

Na een afspraak met een bewoner zat ze tevergeefs anderhalf uur te wachten. Daarbij zag ze hoe de ‘zooi’ op het terrein voor de bewoners iets heel anders betekende: handel. Vervolgens begreep ze waarom de bewoners haar schoonmaakplan niet juichend ontvangen hadden. “Anderhalf uur wachten was uiterst leerzaam”, vertelde de ambtenaar aan ons. Ze wist nu dat er een heel andere insteek nodig was om met de bewoners in gesprek te raken.

Doe liever even niets

Haar verhaal  illustreerde prachtig een van de centrale thema’s tijdens het congres Creativiteit voor de Overheid. Je kunt heel krampachtig naar nieuwe oplossingen zoeken en fanatiek dingen aanpakken. Maar vaak komen de oplossingen zo in onze armen gedreven als je afstand neemt.

“De oplossing is misschien heel dichtbij”, zei spreker Igor Byttebier van New Shoes Today en bekend van het handboek Creativiteit Hoe? Zo! "Stel je open. Vanuit die houding werken is veel relaxter. We zijn verslaafd aan handelen, maar nietsdoen is wellicht raadzamer.”

Dik honderd ambtenaren van gemeenten, waterschappen en andere overheidsorganisaties waren in Oss bijeen voor creatieve inspiratie. Deze boodschap over loslaten sprak hen aan, hoorde ik om mij heen. Het sluit helemaal aan bij de nieuwe ideologie in gemeenteland dat iedere inwoner zoveel mogelijk zelfredzaam moet zijn.

De overheid is er vooral voor de hulp aan de meest kwetsbaren en mag dus meer afwachten en loslaten. Dat past in de tijdgeest van minder betutteling, maar komt de overheid ook goed uit in een tijd van ingrijpende bezuinigingen. "Vijftig procent wat we doen, is eigenlijk niet meer nodig", schatte Igor Byttebier in. De bezem er doorheen dus.

Gerard Puccio, hoogleraar bij het International Center for Studies in Creativity in Buffalo, sloot daarbij aan. "Never waste a crisis", was zijn motto. Een crisis levert namelijk per definitie beperkingen op. En juist beperkingen zijn de voedingsbodem voor nieuwe kansrijke ideeën.

Hoe laat je de bal verder rollen?

Tegelijkertijd zijn ambtenaren op zoek naar impact en resultaat. Je kunt wel een trap tegen de bal geven in een gemeentelijke organisatie, maar hoe laat je de bal verder rollen?

Bedenkers van innovatieve plannen hebben het vaak moeilijk in overheidsorganisaties. Ze moeten veel compromissen sluiten, waardoor alle krullen en slingers al snel verdwijnen. Ze krijgen te maken met protocollen en strakke regelgeving. Ze zien toe hoe hun vernieuwende ideeën versneden raken tot vierkante blokjes, die in de al bekende kaders passen. Het oorspronkelijke idee is een bruingrijze verfklodder geworden, die voor de bedenker niet meer herkenbaar is.

Toch moet je daardoor niet laten ontmoedigen, was de boodschap op het congres. Creativiteit begint vooral klein, bij jezelf of in een klein team. “We kunnen anderen niet helpen als we onszelf niet toestaan om creatief te zijn”, zei Gerard Puccio.

Iedereen kan het verschil maken
Boven alles hield Puccio een pleidooi voor creatief leiderschap: iedereen kan besluiten om het verschil te maken. Leiderschap heeft in dit verband dan ook niets te maken met (managements-)posities, maar met het lef om besluiten te nemen en invloed uit te oefenen.

“Als je anderen creativiteit wil leren, moet je het goede voorbeeld geven, net zoals bij de opvoeding van kinderen”, zei hij. “They wil do what you do.”

Zorgen voor impact begint dus bij jezelf. Wacht niet op toestemming, maar begin. Koester je inspiratiebronnen. Draag kleine succesjes verder uit. En zoek de verbinding met anderen: uiteindelijk zijn we sociale dieren, die graag samen pret maken. Als je samen lol hebt, betekent dat in creatief opzicht dat je iets goeds te pakken hebt.

Leer lenig denken

Ideeën nodig om je creatieve denkvermogen op te rekken? In het boek Lenig denken, technieken voor creatieve denkkracht lees je een groot aantal ideeën en oefeningen, die je op je werk en in je privéleven van pas komen. Bestel het boek nu bij Managementboek. 

Mis mijn volgende artikel niet!
Sigrid van Iersel is als schrijver en journalist gespecialiseerd in creatief denken en storytelling. Zij helpt bij het verzinnen van meer en betere ideeën en laat voelen waarom ze belangrijk zijn. Gemakkelijk op de hoogte blijven van deze artikelen? Vul dan hier je e-mailadres in en ontvang automatisch een mail bij de publicatie van ieder nieuw artikel.

Zeven onmogelijke vragen aan Lidion Zierikzee

Lidion Zierikzee is theatermaker, freelance theaterdocent en clown. "Als je je hart volgt en goed contact maakt, dan heb je alle vrijheid en ontstaat de beste creativiteit."

Zeven onmogelijke vragen (12)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze twaalfde aflevering is het woord aan Lidion Zierikzee.

Lidion geeft workshops en speelt eigen voorstellingen, zoals Bino de Musical in samenwerking met kinderboekenschrijver Marcel van Driel. Ook realiseert en ondersteunt ze samen met haar vader projecten in Bosnië-Herzegovina. Lidion schreef het handboek: De Clown Onderwijst - Hoe kunnen theaterdocenten aan de slag met de rode neus in het onderwijs?


1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Creativiteit betekent voor mij vrijheid. Vrijheid in ons denken. Ik las ooit op een kalender:
'creativiteit kan maar één kant op, de onverwachtse'. Daar geloof ik in. Als je in je eigen vijver blijft vissen, vang je altijd vissen die je kent, totdat er geen één meer over is. Creativiteit ontstaat voor mij daar waar je buiten die vijver je hengel durft uit te gooien. Wie weet wat je straks aan je haak zult hebben?

2. Hoe doe je inspiratie op?
Het dagelijks leven, maar vooral kleine kinderen. Zij hebben nog alle vrijheid in zich. Van houten blokken maken zij auto’s, stoelen worden kruiwagens of vliegtuigen. Wij volwassen stoppen er stukje bij beetje normen, waarden, betekenissen en gedragscodes in. ‘Dit is een stoel, die bedoeld is om op te zitten!’ Langzaam verliezen de kinderen zo hun onschuld en vrijheid. Door naar kinderen te kijken, zie ik dat een stoel ook een kruiwagen kan zijn. Er ontstaat een wereld aan mogelijkheden. Die mogelijkheden geven mij vrijheid als maker en speler. Maar ook de beklemmingen en betekenissen van spullen en situaties dagen mij uit om met creatieve, niet alledaagse oplossingen te komen.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
De inspiratie komt bij mij op het moment dat ik mijn denken uit kan zetten. Ik probeer dus zoveel mogelijk ‘ 'in het moment’ te zijn met mijn spelers tijdens de repetitie of als clown met een gehandicapt kind in een instelling. Dat doe ik door niet (teveel) van te voren te bedenken wat ik ga doen, maar ter plekke - in contact met de ander - een beweging in gang te zetten. Vaak weet ik niet waar het gaat eindigen, heel spannend. Maar ik geloof erin: als jij je hart volgt en goed contact maakt, dan heb je alle vrijheid en ontstaat de beste creativiteit.


Ik vind dat vaak hartstikke lastig in onze huidige samenleving. Er is altijd wel iets wat er voor zorgt dat je weer in je hoofd gaat zitten. Gaat niet je telefoon dan heb je alweer een nieuw mailtje of moet je vanavond wel echt een scène afhebben. Vaak zet ik dan alle apparatuur uit en ga de natuur in. Ik lees een goed kinderboek of wijd me aan mijn favoriete bezigheid: mensen kijken. Jonge spelende kinderen, twee oudjes op een bankje of al het langslopende publiek op het station. Daar ontstaan mijn personages, de verhaallijnen en de problemen waar de personages (net als de clown) altijd mee te maken krijgen. Heerlijk.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Mijn favoriete werk is mijn maskertheatervoorstelling ‘ Koude Koffie’ waar ik onder begeleiding van één van Nederlands grootste maskermakers Frans Krom, mijn eigen maskers mocht maken. Niet nadenken maar doen, met mijn handen in de klei. Wat een rust.

De voorstelling heb ik gemaakt met vier jonge talentvolle spelers. Door hen ook te trainen om in het moment te zijn (d.m.v. energie, clown en maskerlessen) ontstond een magische flow die niet meer te stoppen was. We visten in alle vijvers die we konden vinden, vol creativiteit en dat kon maar één kant op, de onverwachtse. Ik had nooit verwacht dat die voorstelling zo een succes zou zijn, maar ik studeerde af met een 9!

Mijn meest favoriete project is mijn project Clowns on Tour dat ik samen met reisgenoot en vader Hans Zierikzee op dit moment doe in Bosnië-Herzegovina. We spelen als clown in instellingen voor gehandicapten en bejaardentehuizen en geven workshops op scholen uit het dorp. Afgelopen reis en de komende reizen richten wij ons op project NADA, een onderwijsproject voor gehandicapte kinderen in Sanski Most, een dorp in het noorden van Bosnië-Herzegovina. We steunen en doceren de kinderen. Ook kregen we het voor elkaar om een betaald baantje te creëren voor twee jonge dames binnen het project.

In juni 2012 willen we voor de kinderen van NADA en de plaatselijke basisscholen een projectweek organiseren. De clown is vrij, net als een kind. Als ik mijn rode neus opzet, leef ik echt vanuit mijn hart en beleef ik magische momenten met de kinderen. Toen we laatst bij NADA waren, had Sanel, een jongetje van 9 jaar, elke week naar mij gevraagd. Samen hebben we de vorige keer heel veel gezongen. Toen hij me weer zag, herkende hij me eerst niet zonder neus. Hij ging twijfelend aan tafel zitten, maar na een minuut hief hij zijn hoofd op, keek mij recht aan, glimlachte en begon te zingen. Wauw!

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Theater is voor mij een middel om contact te maken. Contact met jezelf, de ander en je omgeving. Vanuit contact ontstaat beweging. Dan ontstaan er unieke momenten die hopelijk niet vergeten worden en iets bijdragen. Een acteur die meer leert over zichzelf, een publiek dat geraakt wordt, een leerling die nieuwsgierig wordt of een kind dat ontdekt dat hij van zingen houdt. Die beweging wil ik veroorzaken.


6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Mijn grootste droom is om meer tijd en mogelijkheden te hebben om datgene te doen wat ik werkelijk wil doen. Condities creëren om inspiratie te krijgen. Nu wordt de tijd vaak opgeslokt door werkzaamheden die moeten, omdat er nou eenmaal brood op de plank moet komen of omdat er geen budget voor is. Ik wil niets liever dan met mijn handen de klei in gaan, een nieuwe voorstelling maken of in de auto af te reizen naar Bosnië-Herzegovina.
De meest creatieve droom? Dat is mijn spannende manier van werken. Ik heb geen idee hoe die droom eruit gaat zien....behalve die rode neus...daar ben ik heel zeker van!


7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
Dit advies kwam van clownsdocent Eric de Bont, waarmee ik drie maanden mocht werken op zijn Internationale Clownsschool op Ibiza. ‘Ga uit dat koppie en volg je gevoel, dan komt het allemaal goed’. En tot nu toe, als ik dat werkelijk doe, komt alles goed en zelfs nog beter dan verwacht!


Meer informatie:
Website: Lidionzierikzee en declownonderwijst (voor haar clownsprojecten)
Twitter: @vrolijkliedje
Youtube: Clowns on Tour – Bosnia ‘ A moment of contact’
E-mail: Lidionzierikzee@gmail.com


Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel
10. Marieke van Dam 
11. Ward van Os

Zeven onmogelijke vragen aan Ward van Os

Ward van Os is creativiteitscoach. Inspiratie is de grootste driver in alles wat hij doet. "Ik kan genieten van de dingen die mensen verzinnen in hun zoektocht naar creatieve oplossingen."

Zeven onmogelijke vragen (11)

Vraag een creatieve persoon nooit waar zijn ideeën precies vandaan komen, want daar is 'onmogelijk antwoord op te geven'. Toch ga ik die uitdaging aan. In deze serie leg ik zeven vragen voor aan kunstenaars, ontwerpers, ideeënmakers en andere 'creatieven' over hun creativiteit en inspiratiebronnen. In deze elfde aflevering is het woord aan Ward van Os.

Ward startte zijn loopbaan in het jongerenwerk en koos in 1998 voor een carrière bij Amnesty International in Vlaanderen. Eerst als jongerenwerker, later als campagne- en bewegingsverantwoordelijke. Nu staat hij er aan het hoofd van de afdeling fondsenwerving. Als bijbaan startte hij zijn bureau Mindblow. Hij geeft hij trainingen en workshops met als sleutelwoorden: creativiteit, mindmappen, brainstormen, out of the box denken, vertellen, inspireren, faciliteren, presenteren, prezi, pecha-kucha, sociale netwerkcommunicatie, netiquette en nog veel meer.


1. Wat betekent creativiteit voor jou?
Ik heb lang gedacht helemaal niet creatief te zijn. Ik kan niet tekenen, boetseren is niks voor mij en handwerken... daar heb ik het geduld niet voor. Maar ik hou van creativiteit. Ik heb namelijk een zwak voor ideeëncreativiteit en kan genieten van de dingen die mensen verzinnen in hun zoektocht naar creatieve oplossingen. Creativiteit zit voor mij dus in een briljante versie voor een alledaags gebruiksvoorwerp, een sublieme commercial en heel vaak ook in ‘design’. Creativiteit zit niet enkel in het ontwerp, maar ook de materiaalkeuze, de visuele uitwerking... dingen die bedacht zijn door te denken met een bochtje :-)

2. Hoe doe je inspiratie op?
Ik ben wat men noemt een ‘rechterhelftdenker’ en dus haal ik inspiratie uit de dingen om me heen, hoe meer prikkels hoe beter. Een kamer met vele dingen aan de muur, een stapel ‘Boomerang’ kaartjes, vakantiekiekjes, tijdschriften, muziek op de radio... Voelen, proeven, ruiken en dromen... vooral dromen.

3. Heb je routines of rituelen om ideeën op te doen of om je werk uit te voeren?
Om te brainstormen gebruik ik vaak post-its-notes of mindmaps. En ook inspiratie uit de omgeving. Voor de rest probeer ik om juist niet in routine te vervallen. Het menselijk brein is namelijk een hele goeie patroonmaker, maar bij creatief denken willen we die patronen juist doorbreken. En dat doe je het beste door letterlijk nieuwe paden te bewandelen. Het is een beetje als mijn kookkunsten. Ik kan namelijk geen twee keer hetzelfde gerecht maken en mijn kookboeken staan er voornamelijk ter inspiratie.

4. Wat is je meest favoriete werk dat je ooit gemaakt hebt?
Als trainer haal ik steeds veel energie uit mijn werk als de vonk overslaat en men aan de slag gaat met creativiteit. Zo begeleidde ik op vraag van een klant een aantal medewerkers die een workshop in elkaar moesten steken, gebaseerd op de principes van Pecha Kucha (www.pecha-kucha.org). Ze hadden hier geen ervaring in maar het resultaat was excellent.

5. Wil je iets met je creatieve werk tot uitdrukking brengen?
Oei, da’s een moeilijke vraag. Ik wil mensen inspireren. Inspireren om ‘out-of-the-box’ te denken. Te denken met een bochtje, te genieten van de creatieve dingen die er al zijn, en die te zien. En ik, ik wil genieten.

6. Welke creatieve droom wil je nog eens tot uitvoering brengen?
Ik zou het heel erg fijn vinden als het resultaat van een brainstormsessie een product zou zijn dat bijvoorbeeld in ieders huiskamer te vinden is. Iets groots of iets kleins, waarvan ik weet wanneer en hoe het idee ontstaan is.

7. Wat is het beste advies dat je ooit gekregen hebt over creativiteit?
De ‘broebelfase’. Ik ben een grote fan van het boek Creativiteit. Hoe? Zo! van Igor Byttebier. Hij beschrijft het creatief proces in drie fasen: één: de startfase, die gaat over ‘het vraagstuk’, twee: divergeren, zoveel mogelijk creatieve antwoorden verzamelen, en drie: convergeren, een oplossing selecteren. Maar soms moet je er een nachtje over kunnen slapen, de ideeën even laten rusten, het even in je hooft laten ‘broebelen’. Ik weet niet meer wie me die tip gaf, maar sindsdien gebruik ik hem en geef ik hem door. ‘De broebelfase’, alsjeblieft.

Meer informatie:
Website: www.mindblow.be
LinkedIn: Ward van Os
Twitter: @_mindblow en @wardvanos
Telefoon: + 32 486 15 44 89

Eerdere afleveringen in deze serie:

1. Jan Willem van Swigchem 
2. Alieke van der Wijk 
3. Marleen Smit 
4. Frank de Wit
5. Marian Filarski 
6. Anja de Crom
7. Yoeke Nagel 
8. Joris van Ooijen 
9. Marcel van Driel 
10. Marieke van Dam